Woord van de voorzitter: Opiniestuk De Morgen
Hoe het regeerakkoord de Belgische spoorwegen sloopt
Günther Blauwens is voorzitter van het Vlaamse ACOD Spoor. Als hij het regeerakkoord leest, vreest hij de verdere afbraak van de Belgische spoorwegen.
De harde splitsing van het spoor in een Vlaamse, Waalse en Brusselse tak heeft het definitieve regeerakkoord niet gehaald, maar de ontmanteling gaat voort. Zo voorziet de Arizona-regering een efficiëntiewinst van 675 miljoen euro door de structuren van de Belgische spoorwegen aan te passen, met expliciete verwijzing naar de NMBS en HR-Rail.
De huidige structuur van het spoor is sinds 2005 verdeeld over twee operationele entiteiten (operator NMBS, infrastructuurbeheerder Infrabel) en één HR-dienst (HR-Rail). Het is opvallend dat Arizona het enkel over NMBS en HR-Rail heeft wanneer het gaat over “efficiëntiewinsten”.
Infrabel is duidelijk onaantastbaar, geen besparingen hier. Het is een publiek geheim dat Infrabel het blauw fabriekje bij het spoor is geworden – met een vet geel randje. De N-VA en de MR vertegenwoordigen de neoliberale drang om de NMBS finaal te privatiseren. Infrabel is veel interessanter voor de rechtse politici, zeker in functie van de goederenaanvoer naar de haven via het spoor. Het reizigersvervoer is van minder tel. Struikelblok is HR-Rail, de enige volwaardige HR-dienst – én sociale kapstok – bij het spoor. Die móét weg.
De operationele splitsing van het spoor in drie entiteiten en de besparingen uit het verleden (regering-Michel) hebben geleid tot de problemen die we vandaag ondervinden: een dramatische stiptheid, afgeschafte treinen, beperkte treinsamenstellingen, infrastructuurproblemen, manke communicatie en verminderde dienstverlening. Hoe gaan we remediëren zodat onze reizigers een volwaardige dienstverlening krijgen?
Men creëert opzettelijk chaos en inefficiëntie om privatisering als enige oplossing te verkopen
De oplossing ligt níét in een definitieve opsplitsing – door het afschaffen van HR-Rail – in twee aparte bedrijven (NMBS, Infrabel) en privatisering van de NMBS in de toekomst. Neen, de enige manier om de spoorwegen echt efficiënt én kostenbesparend te maken, is door ze te herenigen in één sterke, openbare spoordienst: één CEO, één raad van bestuur en één directiecomité, ondersteund door één personeelsdienst. Eenheid in commando. Dat maakt het voor de minister ook eenvoudiger wanneer er wordt onderhandeld over een beheerscontract. Vandaag zijn er twee apart onderhandelde beheerscontracten die niet op elkaar zijn afgestemd! De reizigers ondervinden dagelijks de gevolgen hiervan. En vooral: geen peperdure consultancycontracten of politieke postjesmachines via de raden van bestuur zoals in het verleden het geval was.
Kortom: een definitieve splitsing maakt de coördinatie tussen infrastructuurbeheer en treinoperaties nodeloos ingewikkeld, zeker met betrekking tot crisismanagement. Wat nodig is, is een krachtig, goed gefinancierd en geïntegreerd spoorwegsysteem dat inzet op stiptheid, veiligheid en dienstverlening – geen beleid dat de afbraak verder doorzet en de NMBS op termijn uitlevert aan de winsthonger van private buitenlandse investeerders.
Efficiëntie
In het buitenland waar de spoorwegen werden gesplitst en waar draconisch werd bespaard – denk aan het Verenigd Koninkrijk of Duitsland – ontstonden schuldenbergen, chaos en een gebrekkige dienstverlening, terwijl de winsten naar buitenlandse ‘investeerders’ vloeiden.
Dit is géén toeval, maar bewuste politieke strategie. Men creëert opzettelijk chaos en inefficiëntie om privatisering als enige oplossing te verkopen.
Wie al eens de trein in Duitsland neemt, leert al vlug dat de stiptheid er na jarenlange besparingen slechter is dan bei uns in Belgien! In het VK draaide de privatisering uit op een regelrechte ramp. Maar zie: na massale subsidies aan de private treinoperators én infrastructuurbeheerders hebben ze daar over het Kanaal beslist om het neoliberale spoorbeleid terug te schroeven en de spoorwegen te hernationaliseren met het oog op, jawel, efficiëntie.
De regeringspartijen zullen opperen dat er van een afschaffing van HR-Rail geen sprake is. Inderdaad, dat staat niet letterlijk in het regeerakkoord, maar ze vergeten erbij te vermelden dat de N-VA een wetsvoorstel tot afschaffing van HR-Rail in de commissie Mobiliteit heeft voorgelegd en dat bepaalde activiteiten van HR-Rail wel worden verplaatst naar NMBS en Infrabel. De premier weet als schaker ongetwijfeld dat strategie en tactiek samengaan met veel geduld, een sterk positiespel van je pionnen, en de snelheid van je stukken.
Een belangrijk element in het positiespel op het spoorschaakbord, zijn de syndicale organisaties in de Nationale Paritaire Commissie van de Belgische spoorwegen, het hoogste sociaal overlegorgaan. Die moeten eraan. De geplande hervorming in het regeerakkoord betekent een aanzienlijke inperking van vakbondsinvloed. De regel van de tweederdemeerderheid zal verdwijnen, waardoor de macht volledig in handen van de raden van bestuur komt te liggen. En en passant wordt ook de eenheid van het spoorwegpersoneel definitief gebroken.
Let wel, wij zijn geen konijnen die verstijfd voor een lichtbak gaan zitten om afgeschoten te worden.